Zbieranie się powietrza i gazów w przewodzie pokarmowym jest naturalną częścią procesu trawienia. Kiedy połykamy jedzenie, bardzo często wraz z nim połykamy powietrze. Zbyt duża ilość powietrza w przewodzie pokarmowym może prowadzić do odbijania się, wzdęć lub oddawania gazów przez odbyt. Innym źródłem powstawania gazów są resztki pokarmowe znajdujące się w okrężnicy. Bakterie, które w prawidłowych warunkach zamieszkują jelito grube, powodują fermentowanie niestrawionych resztek pokarmowych, tworząc właśnie gazy i powodując wzdęcie. Nie ma nic niepokojącego, jeśli od czasu do czasu odczuwamy dyskomfort spowodowany gazami lub zbieraniem się powietrza. Nadmierne odbijanie się, wzdęcia czy gazy mogą się jednak stać źródłem zażenowania, dyskomfortu, konsternacji.
Odbijanie
Przez odbijanie się (bekanie) nasze ciało pozbywa się nadmiaru powietrza, które dostało się wraz z jedzeniem lub piciem. Może to wystąpić wówczas, kiedy jemy zbyt szybko, rozmawiamy podczas picia i jedzenia albo pijemy gazowane napoje. Podczas odbijania się powietrze z żołądka jest wypychane przez przełyk, a następnie wydostaje się przez usta. Niektórym ludziom odbija się raz po raz - nawet wtedy, gdy nie jedzą i nie piją - ponieważ nerwowo połykają powietrze. Odbijanie się może być spowodowane cofaniem się kwasu z żołądka do przełyku. Aby oczyścić przełyk, zaczynamy wtedy częściej przełykać, co z kolei powoduje gromadzenie się powietrza i dalsze odbijanie się. Aby zmniejszyć częstotliwość odbijania się, należy połykać mniej powietrza. Oto kilka rad, które pomogą zapobiec odbijaniu się: Jedz i pij powoli. Im wolniej jemy i pijemy, tym mniej połykamy powietrza. Ogranicz napoje gazowane i piwo. Tego rodzaju napoje zawierają dużo dwutlenku węgla. Unikaj gumy i twardych cukierków. Kiedy ssiemy twarde cukierki lub żujemy gumę, przełykamy ślinę częściej niż zazwyczaj, a częścią tego, co przełykamy, jest oczywiście powietrze. Nie pij przez słomkę. Kiedy pijemy przez słomkę, połykamy więcej powietrza niż przy piciu wprost ze szklanki. Nie pal. Wdychaniu dymu tytoniowego towarzyszy połykanie powietrza. Sprawdź swoją sztuczną szczękę. Luźna sztuczna szczęka może powodować połykanie większej ilości powietrza w czasie jedzenia lub picia. Jeśli żadne z opisanych powyżej propozycji zaradczych nie przyniosą skutku, należy skonsultować się z lekarzem, celem wykluczenia poważniejszego schorzenia, w którym jednym z objawów może być odbijanie; takimi chorobami mogą być: refluks żołądkowo-przełykowy oraz zapalenie żołądka.
Wzdęcie
Wzdęciem nazywamy tworzenie się gazów w żołądku i jelitach. Wzdęciu często towarzyszy słaby i tępy lub ostry i intensywny ból brzucha. Najczęstszą przyczyną wzdęcia jest spożywanie dużej ilości tłustych pokarmów. Tłuszcz spowalnia opróżnianie żołądka i zwiększa uczucie sytości. Czasami wzdęcia mogą wynikać z pewnych zaburzeń jelitowych, jak np. celiakia lub nietolerancja laktozy (cukru mlecznego). Są to schorzenia, w których jelita nie są w stanie wchłaniać pewnych składników pokarmowych (więcej na ten temat w części „Życie z nietolerancją laktozy", s. 48, oraz w Rozdziale 9. Celiakia). Do innych przyczyn wzdęć należą infekcja żołądkowo-jelitowa lub niedrożność. Często wzdęcie jest jednym z objawów jakiejś choroby, np. zespołu jelita drażliwego, lub może być skutkiem stresu lub niepokoju. Wzdęcie może też wiązać się z opóźnionym opróżnianiem żołądka (gastropareza), które występuje u niektórych osób chorych na cukrzycę. Innym czynnikiem powodującym wzdęcia może być nietolerancja fruktozy, czyli niezdolność prawidłowego trawienia cukru prostego, który występuje w owocach i wielu rodzajach przetworzonej żywności. Wzdęcie może też być po prostu skutkiem połykania powietrza przy zbyt szybkim jedzeniu. Oddanie gazów lub wypróżnienie może ten dyskomfort złagodzić.
Gazy jelitowe
Bywa tak, że porcja połkniętego powietrza przemieszcza się przez cały przewód pokarmowy aż do jelita grubego i wydostaje się nie przez usta, lecz przez odbyt. Gazy mogą również tworzyć się, jeżeli w jelitach nie następuje rozłożenie niektórych składników pokarmowych, takich jak cukry zawarte w owocach lub przetworach mlecznych. Najczęściej jednak gazy są spowodowane fermentacją niestrawionego pokarmu, takiego jak błonnik roślinny, który znajduje się w jelicie grubym. Gazy jelitowe składają się głównie z pięciu bezza-pachowych substancji - tlenu, azotu, wodoru, dwutlenku węgla i metanu. Nieprzyjemny zapach, jaki często towarzyszy gazom jelitowym, pochodzi od składników zawierających siarkę, która powstaje przy rozkładzie resztek pokarmowych w okrężnicy. Zaparcie również sprzyja tworzeniu się gazów w jelitach. Im dłużej resztki pokarmowe pozostają w jelicie grubym, tym więcej czasu mają na fermentację.
